Trouw: hoe help je een kind dat driftbuien heeft?

Een vierjarig jongetje is erg temperamentvol en gevoelig voor veranderingen. Hoe kan zijn omgeving hem helpen om om te gaan met zijn emoties?

Een bezorgde grootmoeder schrijft over haar kleinzoon, een vrolijk maar temperamentvol jongetje van vier. Al van jongs af aan heeft hij intense driftbuien. Hij groeit op als jongste van drie in een warm gezin waar hij veel liefde, structuur en troost krijgt, maar hij is gevoelig voor prikkels en raakt snel van slag door onverwachte situaties.

Oma ziet hoe slopend het voor het gezin is en vraagt zich af: hoe kunnen ze het mannetje helpen om met zijn emoties om te gaan? “We praten met hem, benoemen zijn emoties – die als stormen door hem heen gaan – lezen er prentenboeken over, maar hij blijft vastberaden, dwingend en koppig.” Op school vertoont hij dat gedrag niet.

Even afkoelen

Orthopedagoog-generalist Danielle Goedhart-Bax, auteur van Confettikinderen, herkent het gedrag. “Kinderen met een sterk temperament – die ik ‘confettikinderen’ noem – kunnen vaak bruisend en gevoelig zijn, maar ook intens boos. Vaak hebben ouders de standaard huis-tuin-keuken-opvoedtips van ‘even afkoelen’ ook al tien keer uitgespeeld.”

Ze legt uit dat het deel van het brein dat emoties aanstuurt zich vroeg ontwikkelt, terwijl het vermogen om die emoties te reguleren pas later komt. “Kinderen hebben alle tools om emoties te kunnen voelen en ervaren, maar ze hebben nog niet de rem daarop.” Volgens haar is het belangrijk om te vertrouwen op tijd en ontwikkeling. “Hij blijft mogelijk temperamentvol, maar over een paar jaar is het wellicht beter behapbaar en minder overweldigend voor hem.”

Ook Alithe van den Akker, universitair hoofddocent preventieve jeugdhulp en opvoeding, benadrukt dat zijn leeftijd meespeelt. “Vier is jong. Bovendien is hij net naar school gegaan, misschien zit hij nog in een aanpassingsfase. Hij kan op school toch wat op zijn tenen lopen en daardoor thuis gewoon sneller moe en geïrriteerd zijn.” Dat hij op school geen driftbuien heeft, ziet ze als positief. “Dat is een signaal dat dit jongetje het wel kan. Misschien kunnen de ouders leren van de omgeving op school, waar hij blijkbaar goed op reageert.”

Helderheid en consistentie

Van den Akker wijst erop dat kinderen met een zogenoemd irriteerbaar temperament extra behoefte hebben aan duidelijkheid en consistentie. “Het gezin doet zijn best om structuur te bieden, maar zijn gedrag kan ook onbewust een poging zijn om controle over zijn omgeving te krijgen.” Goedhart-Bax ziet hetzelfde: een jochie met een sterke behoefte aan controle en autonomie. “Deze kinderen willen zelf bepalen, maar raken juist overspoeld door te veel prikkels en keuzes. Ze gedijen goed op rust en voorspelbaarheid, net als op school. De lijn is dun, maar die balans vinden is belangrijk.”

Het vraagt veel cognitieve flexibiliteit van jonge kinderen om zich aan te passen aan veranderingen. Goedhart-Bax raadt daarom aan om zelf rustig te blijven – want stress is besmettelijk, maar rust ook – en om emoties te blijven benoemen. “Stel duidelijke grenzen en geef je kind even ‘sparteltijd’ als het ergens boos over is. Na zo’n uitbarsting kunnen ze vaak weer bijdraaien.” Ook helpt het om veranderingen aan te kondigen en structuur visueel te maken, bijvoorbeeld met pictogrammen of een dagplanner.

Volgens Goedhart-Bax ontwikkelen kinderen zich altijd in interactie met hun omgeving. “Wanneer ouders zich machteloos blijven voelen en nog steeds zoekende zijn, kan het nuttig zijn om een orthopedagoog mee te laten kijken hoe het jongetje thuis reageert, om zo zijn behoeften beter te begrijpen. Maar wees terughoudend met onderzoek naar stoornissen als ADHD of autisme; een kind moet eerst de kans krijgen zich te ontwikkelen.”

Van den Akker raadt aan om eerst laagdrempelige hulp te zoeken. “Begin bij de huisarts, het wijkteam, CJG of opvoedpoli. Ouders kunnen veel zelf, zeker met steun van zo’n betrokken oma. Kijk of het gedrag aanhoudt. Als het niet verbetert, dan kan verdere ondersteuning helpen.”

Laura Tenret; Gepubliceerd op 4 november 2025 - TROUW Opvoedvraag