Het Parool Opinie: ‘Een flinke zak geld gaat de financiële crisis in de jeugdzorg niet oplossen’

Sinds 2015 zijn de jeugdzorgkosten structureel aan het stijgen. Maar het extra vrijgegeven budget van 1,3 miljard euro zal niet helpen, stelt Danielle Goedhart. ‘De jeugdwet is failliet.’

Als zorgaanbieder in Midden-Holland zie ik met lede ogen aan hoe de financiële worsteling bij gemeenten jaarlijks groeit. Sinds de decentralisatie in 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor jeugdzorg. Tegelijk is het jaarlijkse budget met 450 miljoen verkleind. Het idee achter deze bezuiniging was dat gemeenten dichter bij de mensen staan en daardoor effectiever en efficiënter hulp kunnen verlenen. Hiervoor werd de jeugdwet geschreven, met als uitgangspunt dat de hulp aan kinderen simpeler moest. Professionals zouden lichtere, preventieve ondersteuning geven. Het resultaat is echter finaal anders. In plaats van minder, krijgen meer kinderen jeugdzorg en nemen de kosten per traject toe. De jeugdwet is failliet, de gemeenten geven structureel meer geld uit aan jeugdzorg dan zij hebben begroot.

Er wordt met man en macht geprobeerd grip te krijgen op de jaarlijkse kostenstijging. Het water staat aan de gemeentelijke lippen. In juni werd bekend dat gemeenten in 2022 ruim €1,3 miljard extra krijgen voor de tekorten in de jeugdzorg. Dat is een druppel op de gloeiende plaat voor gemeenten. De flinke zak met geld gaat de structurele problemen niet oplossen. Dat is, zoals wij in ons vakgebied zeggen, symptoombestrijding. We dansen om het échte probleem heen en zijn krampachtig brandjes aan het blussen. Laat de Tweede Kamer daar alsjeblieft snel mee stoppen.

Pyschische klachten

Het idee van ‘versimpelen’ van de zorg is het meest ironische aan de jeugdwet. Als zorgaanbieder ervaar ik namelijk dagelijks een oerwoud aan administratieve rompslomp, productcodes, controle en tijdrovende procedures in het huidige systeem. De ontembare drang naar controle en grip vanuit gemeenten is begrijpelijk, maar hierdoor gaat bijna een derde van de totale middelen voor jeugd op aan het organiseren en coördineren van de jeugdzorg. Het is onbegrijpelijk, dat een derde van het budget voor het kind, niet direct aan het kind wordt besteed.

Hoe haalbaar is het überhaupt voor de gemeenten om de jeugdwet te laten slagen? Ze staan gewoonweg voor een onmogelijke taak om de kosten terug te dringen. Je kunt ze dit niet kwalijk nemen. De maatschappij is anno 2021 complex en snel. Doe je niet snel genoeg mee? Dan lig je eruit. Ben je anders dan gemiddeld of pas je niet in het onderwijssysteem? Paniek alom. Ook vechtscheidingen drukken hun stempel op de maatschappij, de psychische schade bij kinderen die daarmee te maken hebben is enorm.

De lat ligt hoog in de maatschappij, dat brengt vanzelfsprekend psychologische klachten met zich mee: milde maar ook forse klachten, zoals suïcide. We lijken soms te vergeten dat zelfdoding nog steeds een veelvoorkomende doodsoorzaak is onder jongeren. Jeugdzorg is een serieuze kwestie waar we niet op moeten willen bezuinigen.

Bureaucratie versimpelen

Leg de verantwoordelijkheid daarom spoedig weer bij de zorgaanbieders en hun professionals met inhoudelijke kennis. Breng de oneindige productcodes en verschillende vormen van hulp terug naar eenvoudige vormen met flexibele kaders. Want de problematiek van het kind of het gezin is vooraf niet altijd duidelijk en objectief meetbaar. Kinderen passen niet in vaststaande productcodes. Vertrouw op de deskundigheid van de professionals die Nederland rijk is.

De Tweede Kamer moet haar verantwoordelijkheid nemen om de vicieuze cirkel te doorbreken. Ga spoedig met professionals om de tafel om de jeugdwet te herzien. Bekijk samen wat er nodig is om de bureaucratie te versimpelen en hoe effectief ingespeeld kan worden op de hoge lat in onze maatschappij.

Natuurlijk, de geldpot is een keer leeg. Ook aan het organiseren van de jeugdzorg zitten financiële kaders en grenzen. Maar investeren in de geestelijke gezondheid van kinderen, jongeren en hun ouders is van groot belang. De kinderen van nu zijn de volwassenen van later. Vroege hulp werpt op lange termijn zijn vruchten af. Hier is echter vertrouwen voor nodig. Geef dat weer terug aan de professionals.

Lees het artikel in Het Parool